سلسله نشستهای تخصصی چهارمین همایش ملی و دومین همایش بین المللی چالشها و الزامات حکمرانی آب و انرژی با حضور مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان و سایر مسئولین و اساتید دانشگاه در شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی شرکت آب و فاضلاب استان؛ مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان گفت: سرانه آب قابل دسترس آذربایجان شرقی کمتر از متوسط کشوری است و مدیریت این مسئله نیازمند عزم عمومی است.
مهندس خانی با اشاره به اینکه متوسط سرانه آب قابل دسترس کشور یکهزار و ۴۰۰ مترمکعب است، افزود: سرانه آب قابل دسترس در استان یک هزار و ۳۱۰ مترمکعب برای هر فرد بوده که کمتر از متوسط کشوری است.
وی ادامه داد: حل مسئله در موضوعی چون بحران آب نیازمند توجه به مسائل و عوامل در حوزههای دیگری چون مولفههای اقتصادی، سیاسی، کشاورزی و فرهنگی است که باید به صورت سیستمی مورد بررسی قرار گیرند.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تصریح کرد: در بحث حکمرانی باید رویکرد مجموعه شناخت چالش ها، ابزار ها و ایجاد راهکارهایی برای برون رفت از مشکل و آماده سازی زمینه لازم برای بخش های اجرایی در جهت اجرایی شدن راهکار های طراحی شده برای کم آبی می باشد.
مهندس خانی اظهار کرد: با توجه به اینکه بیشترین مقدار مصرف آب در بخش کشاوری است در موضوع تغییر الگو کشت نوع گیاه، میزان مقاوت در برابر تنش های آبی و همچنین ، مراحل داشت و برداشت می تواند در راستای حکمرانی با استفاده از اعضای هیات علمی با تجربه و دانشجویان مقاطع ارشد و دکتری کمک قابل توجه داشته باشد.
وی با بیان اینکه ۸۵ درصد آب تجدیدپذیر در کشور مصرف می شود، اظهار کرد: سال گذشته آبی میزان بارش در مقایسه با سال قبل آن ۳۲ درصد و متوسط بلند مدت ۲۵ درصد کاهش یافته است که همین موضوع موجب کاهش سرانه آب قابل دسترس در استان شده است.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان به برداشت سالانه ۲ هزار و ۸۵۰ میلیون مترمکعب آب در استان اشاره کرد و گفت: ۹۲ درصد این میزان در بخش کشاورزی، هفت درصد در بخش شرب و یک درصد در بخش صنعت صرف می شود که باید برای کاهش مصرف در زمینه کشاورزی برنامه ریزی و مدیریت کنیم.
مهندس خانی به ارایه خدمات به ۴.۲ میلیون نفر در استان از سوی این شرکت اشاره و اظهار کرد: سه میلیون نفر از این تعداد در ۷۳ شهر و ۱.۲ میلیون نفر در ۲ هزار و ۷۰۰ روستا ساکن هستند که شرکت آبفا برای تامین آب مورد نیاز از یکهزار و ۳۰۰ حلقه چاه، ۱۲ سد، ۱۸۰ چشمه و ۶۵ قناب آب برداشت می کند.
وی با اشاره به اقلام پایه شرکت در بخش آب و فاضلاب به توضیح منابع تامین آب استان در بخش شهری و روستایی پرداخت و افزود: در شرایط مطلوب باید بیشتر به منابع سطحی متکی باشیم تا به آبهای زیر زمینی فشار کمتری وارد شود.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان در ادامه به تشریح وضعیت بیلان آبی و سرانه آب کشور و استان پرداخت و گفت: طبق آمارها متوسط بارش کشور نسبت به کوتاه مدت و دراز مدت کاهش داشته است.
مهندس خانی به کاهش سرانه آب در ۶۰ سال گذشته اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۴۰ ، برای هر فرد ایرانی ۶ هزار مترمکعب آب قابل دسترس بود که به دلیل رشد جمعیت، افزایش مصرف و همچنین خشکسالی این رقم در حال حاضر به یکهزار و 400 مترمکعب کاهش یافته است.
وی همچنین به افزایش هزینه های تامین آب و نگهداری تجهیزات در این شرکت اشاره کرد و افزود: این هزینه در سه سال گذشته بیش از ۲۰ برابر شده در صورتی که افزایش درآمدها کمتر از ۷۰ درصد بوده و این موضوع خدمات رسانی را با مشکل مواجه کرده است و شرکت آبفا که برای تامین یک مترمکعب آب حدود پنج هزار تومان هزینه می کند آن را به یکهزار و ۵۰۰ تومان به مشترک می فروشد که قابل توجیه نیست.
مدیرعامل شرکت آبفای استان ادامه داد: حدود ۲ هزار و ۷۰۰ روستا در آذربایجانشرقی وجود دارد که حدود یک میلیون و ۱۳۷ نفر از جمعیت استان را در خود جای داده اند که از این تعداد یک هزار و ۹۴۵ روستا، دارای بالای ۲۰ خانوار است و حدود ۷۵۴ روستا نیز کم تر از ۲۰ خانوار جمعیت دارند.
مهندس خانی تصریح کرد: بنا بر آمار، بیش از ۲ هزار و ۱۰۰ روستای آذربایجان شرقی دارای آب لوله کشی و نزدیک به ۸۵ درصد جمعیت روستاها زیر پوشش آب و فاضلاب هستند.
وی ادامه داد: در سالهای گذشته بسیاری از روستاهای استان دارای قنات و چشمه بودند که متاسفانه به دلیل خشکسالیهای اخیر، بیش از ۹۰ درصد از آنها خشک شدهاند.
مدیرعامل شرکت آبفای استان تاکید کرد: از حدود ۲ هزار و ۷۰۰ روستای آذربایجان شرقی حدود ۷۰۰ روستا مشکل تامین آب شرب پایدار دارند که دلیل اصلی آن تغییر اقلیم و مشکلات ناشی از آن است.
وی در بخش بعدی سخنان خود به تحلیل وضعیت آب استان بر مبنای مدل
SWOT پرداخته و از چهار منظر نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصتها و تهدیدها وضعیت آبی استان را با توجه به چهار منظر مربوطه راهکارها و پیشنهادهای بهبود خود بیان نمود.
مهندس خانی در بخش پایانی خود به چالشهای انرژی در استان نیز اشاره و بر ضرورت تامین انرژی صنایع برای سرمایه گذاری در استان تاکید کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و دکترای آب های زیرزمینی نیز در این نشست به موضوع موانع ورود فناوری به حوزه آب و کشاورزی در ایران اشاره و با مرور تاریخچه کشاورزی در ایران قبل از انقلاب و بعد از آن و تا به امروز به آمار تولید محصولات کشاورزی از سال 1357 تا 1392 پرداخت.
عبدالرضا واعظی با ارائه آمار تعداد سد های قبل و بعد از انقلاب موضوع فناوری در کشاورزی را مطرح و افزود: دلیل عدم تحقق اهداف و برنامه ها در حوزه کشاورزی معیشتی و سنتی بودن آن، یکپارچه نبودن زمین های کشاورزی و نبود بسیاری از فناوریها در حوزه کشاورزی است.
وی در ادامه خرد شدن اراضی عامل مهم در اتلاف منابع آب را عنوان نمود و به مطالعه موردی انجام شده در بررسی تأثیر تقسیم اراضی بر افزایش مصرف و هدر رفت آب کشاورزی در دشت مهاباد اشاره کرد و گفت در اثر تقسیم اراضی، هدر رفت آب در کانالهای آبرسانی، مرزهای جدید، نشت از کانالها ، جاده های احداثی صورت می گیرد.
دکترای آب های زیرزمینی و عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز بیان کرد: در این سد تنوع کشت از چهار نوع به ۲۰ نوع افزایش یافته و محصولات پرآب بر از سوی کشاورزان کشت می شود که نتیجه تقسیم اراضی در شبکه پایاب این سد است.
وی به بازدهی آبیاری در کشورهای اروپایی اشاره کرد و گفت: در این کشور، بازدهی آبیاری در بخش کشاورزی به ۹۹ درصد رسیده در حالی که در کشور ما در بهترین حالت، این رقم ۳۰ درصد است و بیش از ۷۰ درصد آب در این بخش هدر می رود که اگر مدیریت شود و روش های عملی جایگزین شوند، بخش بزرگی از بحران کم آبی کشور برطرف می شود.
عبدالرضا واعظی با طرح این سوال که چرا با ساخت بیش از ۱۹۰ سد، ممنوعه کردن بیش از ۳۵۰ دشت و افزایش تعداد فارغ التحصیلان کشاورزی باز هم در محصولات راهبردی وابسته ایم و کشاورزی مدرن نشده است؟ گفت: جواب همه این پرسش ها، در سنتی بودن کشاورزی در ایران و عدم ورود فناوری به این حوزه است.
عضو هیات علمی دانشگاه تبریز در پایان با بیان اینکه هیچ سرمایه گذاری حاضر به سرمایه گذاری در زمین های کوچک کشاورزی نیست، گفت: تنها راه برون رفت از این مشکل، تبدیل زمین به یک شرکت سهامی ، وضع محدودیت برای حداقل زمین قابل تقسیم و تشکیل شرکتهای تعاونی کشاورزی برای تجمیع اراضی می باشد.
دکتر کیومرثی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی سهند نیز در این نشست به انرژی و توسعه بشری،اهمیت اقتصادی و اجتماعی انرژی،انواع منابع انرژی ،آینده انرژی و سیاست جهانی آن، ساختار حکمرانی انرژی در ايران به ظرفیت تولید برق در ایران اشاره کرد و افزود: راه حل های کوتاه مدت و بلند مدت در حوزه انرژی پرداخت و ضمن تشریح آنها کاهش یارانه انرژی را یکی از دلایل مهم در حوزه انرژی بیان کردند.
ادامه جلسه با پرسش و سوالات حضار محترم بود که در هر مورد سخنرانان پاسخ دادند و نهایتا جلسه با طرح این موضوع که حکمرانی آب و انرژی یکی از موارد مهم و حیاتی بوده و می بایست مباحث از طریق ارجاع به حوزه های سیاستگذاری پیگیری شود جمعبندی شد.
شایان ذکر است این نشست با حضور اعضاء کمیته علمی همایش، نمایندگان دستگاه های اجرایی زیر مجموعه وزارت نیرو در استان برگزار گردید.