فصل اول- كليات
 

1- به استناد ماده 47 قانون كار آيين نامه تأسيس مراكز بهداشت كار در كارگاه به منظور انجام مقاصد زير تهيه و تصويب مي شود.
 

الف- تأمين سلامت و بهداشت جسمي و رواني كارگران در هر شغلي كه باشند و ارتقاء سطح آن.

ب- پيشگيري از حوادث و بيماري هاي ناشي از كار و حفاظت كارگران از خطراتي كه سلامتي آنان را تهديد مي نمايند.

ج- بكار گماردن كارگران بكاري كه متناسب با استعداد جسمي و رواني آنان باشد و به عبارت ديگر تطبيق كار با كارگر و بالعكس.

2- از نقطه نظر اين آيين نامه اصطلاح مركز بهداشت كار در كارگاه به مراكز اطلاق مي شود كه در محل كار يا در نزديكي آن تشكيل گرديده و فعاليت عمده و اساسي آنها امور بهداشتي و پيشگيري بيماري ها و حوادث ناشي از كار باشد.

3- با توجه به اهميت كارگاه مركز بهداشت كار مي تواند منحصر به يك كارگاه بوده (مركز مستقل) و يا مشترك بين چند كارگاه (مركز مشترك بهداشت كار) باشد مركز مشترك ممكن است صنفي يا منطقه اي باشد.

4- تعيين نوع مراكز مشترك بهداشت كار به وسيله پزشكان بازرس كار منطقه و در صورت نبودن پزشك مزبور توسط اداره بهداشت صنعتي وزارت كار و امور اجتماعي تعيين مي شود.

5- مراكز مشترك بهداشت كار نمي توانند از قبول عضويت كارگاهي كه واجد شرايط باشد امتناع نمايند.

6- مراكز بهداشت كار اعم از مستقل و مشترك به وسيله يك يا چند پزشك اداره مي شود. در صورت تعدد پزشكان بايد يكي از آنها به عنوان سرپرست مركز بهداشت كار تعيين شود.

7- پزشكان كارگاه ها بايد داراي اطلاعات كافي در زمينه بهداشت كار باشند و مادام كه متخصص بهداشت كار براي اشتغال در كليه كارگاه ها وجود نداشته باشد پزشكان عمومي پس از طي دوره اختصاصي كه با نظر مراكز دانشگاهي به وسيله وزارت كار و با همكاري وزارت بهداري و ساير مؤسسات صلاحيت دار تشكيل مي گردد مي توانند عهده دار امور مراكز بهداشت كار باشند.

8- وزارت كار و امور اجتماعي داشتن ديپلم بهداشت كار را براي مسئولين مركز بهداشت كار بتدريج و با توجه به امكانات اجباري اعلام نمايد و براي كارگاه هايي كه  خطرات شغلي بيشتري دارند اولويت قائل مي گردد.

9- پس از اعلام مراتب مندرج در بند 8 پزشكاني كه با طي دوره اختصاص در مراكز بهداشت كار مشغول انجام وظيفه مي باشند در صورتي كه بخواهند بكار خود ادامه دهند بايد دوره تكميلي بهداشت كار را بگذرانند.

وزارت كار و امور اجتماعي حتي الامكان تسهيلات لازم را براي انجام اين امر فراهم خواهد آورد.
 

فصل دوم- سازمان
 

ماده 1: كارگاه هاي مشمول  قانون كار بايد داراي مراكز بهداشت كار باشند اين مراكز بايد طبق مقررات اين آيين نامه تشكيل گرديده و مورد تأييد و قبول وزارت كار و امور اجتماعي قرار گيرد.

ماده 2: مادام كه ايجاد فوري مراكز بهداشت كار در كليه كارگاه ها و مؤسسات ميسر نباشد اين مراكز در وهله اول حداكثر در مدت دو سال از تاريخ تصويب اين آيين نامه در كارگاه هاي زير تشكيل مي گردد.

الف- در كارگاه هايي كه تعداد كارگران آن بيشتر از 200 نفر باشد.

ب- در كارگاه هايي كه از لحاظ حفظ سلامتي كارگر مستلزم مراقبت مخصوص است.

تبصره- نوع كارگاه هايي كه اشتغال در آنها مستلزم مراقبت مخصوص است از طرف وزارت كار و امور اجتماعي تعيين و اعلام خواهد شد.

ماده 3: تعداد پزشكان مراكز بهداشت كار به نسبت تعداد كارگران و بر طبق حداقل وقتي كه پزشك بايد صرف رسيدگي به اين كارگاه ها نمايد بشرح زير تعيين مي شود.

الف- براي كارگاه هايي كه اشتغال در آن مستلزم مراقبت مخصوص بوده و يا حداقل 10 درصد كارگران آن زن يا كارآموز باشند حداقل يك ساعت كار پزشك براي 10 نفر كارگر در ماه.

ب- براي ساير كارگاه ها و مؤسسات بازرگاني و غيره يك ساعت كار پزشك براي 20 كارگر در ماه.

ماده 4: در صورتي كه ساعات كار لازم بر اساس ماده 3 برابر با بيش از چهل ساعت كار در هفته براي يك پزشك باشد در آن كارگاه بايد مركز مستقل بهداشت كار تشكيل گردد كه شامل يك يا چند پزشك باشد.

اگر ساعت كار لازم كمتر از حد فوق باشد كار فرما مي تواند مركز مستقل بهداشت كار تشكيل دهد يا در مركز مشترك بهداشت كار شركت نمايد.

تبصره- ساعت خدمات پزشكان تمام وقت براساس 40 ساعت  كار در هفته محاسبه مي گردد.
 

فصل سوم- وظايف
 

مبحث اول- آزمايش هاي اوليه استخدامي

ماده 5: كارگران و كارآموزان قبل از اشتغال بكار يا كارآموزي بايد مورد آزمايش هاي پزشكي قرار گيرند اين آزمايش ها شامل پرتونگاري ريتين نيز خواهد بود مگر در نقاطي كه به تشخيص وزارت كار امكان انجام پرتونگاري وجود نداشته باشد.

اين آزمايش ها بايد در درجه اول نكات زير را مشخص نمايد.

1-     اعتياد به الكل و مواد مخدره.

2-     ابتلاء به بيماري رواني.

3-     ابتلاء به بيماري سل ريوي يا بيماري هاي مسري ديگر.

4-     قدرت انجام كار مورد نظر.

ماده 6: پس از انجام آزمايش هاي مندرج در ماده 5 در صورت پذيرش برگ گواهي صلاحيت اشتغال بكار از طرف پزشك كار صادر و به كارفرما داده مي شود كه در پرونده كارگر بايگاني و در هنگام بازرسي در اختيار بازرسان كار گذاشته شود. علاوه بر گواهي فوق نتيجه آزمايش ها در برگ آزمايش پزشكي كه حاوي تمام نكات باشد منعكس مي گردد. اين برگ آزمايش كه جزء اسرار پزشكي محسوب مي گردد فقط ممكنست در اختيار پزشك كارگاه و پزشك بازرس كار و يا مقامات پزشكي صلاحيتدار قرار گيرد.

تبصره 1- مواردي كه اعلام بيماري اجباريست از اين قاعده مستثني است.

تبصره 2- نمونه برگ آزمايش و گواهينامه توسط وزارت كار تعيين و اعلام خواهد شد.

مبحث دوم- آزمايش هاي ادواري

ماده 7: كارگران كارگاه بايد لااقل سالي يكبار مورد معاينه پزشكي قرار گيرند و نتايج آزمايش در پرونده پزشكي آنها منعكس گردد.

ماده 8: پزشك كار بايد ترتيبي دهد كه كارگران شاغل در كارهاي سخت و زيان آور و كارگران كمتر از 18 سال، زنان باردار، مادران شيرده و معلولين تحت مراقبت مخصوص قرار گيرند. فواصل تجديد معاينات اين افراد نيز از طرف پزشك تعيين خواهد شد. كارفرما مكلف است نسبت به انجام دستورات پزشكي كار در اين موارد اقدام لازم بعمل آورد.

مبحث سوم- آزمايش هاي پزشكي و موقع شروع مجدد بكار

ماده 9: بعد از غيبت مربوط به بيماري هاي حرفه اي و حوادث ناشي از كار با غيبت بيش از سه هفته مربوط به بيماري هاي غير حرفه اي يا غيبت هاي مكرر آزمايش پزشكي قبل از شروع مجدد بكار اجباري خواهد بود. اين آزمايش بايد مشخص نمايد كه كارگر مي تواند به كار قبلي اشتغال يابد يا لازم است موقتا" يا براي هميشه به شغل ديگري اشتغال ورزد.

مبحث چهارم- آزمايش هاي تكميلي

ماده 10: در صورتي كه پزشك كار تشخيص دهد آزمايش هاي تكميلي ديگري از قبيل آزمايش هاي غير باليني از كارگر بايد بعمل آيد كارفرما مكلف است هزينه مربوط به اين آزمايش ها را تعيين نمايد.

تبصره- مدت زمان لازم براي كليه آزمايش هاي پزشكي جزو مدت و ساعات كار و يا اضافه كار كارگران محسوب مي شود.

مبحث پنجم- مراقبت هاي بهداشتي كارگاه

ماده 11: در موارد زير نظارت و مراقبت به عهده پزشك مركز بهداشت كار بوده و كارفرما مكلف به انجام دستورات پزشك مي باشد.

الف- بهداشت عمومي كارگاه از نظر وضع بهداشتي ساختمان، نظافت آب آشاميدني, حمام، دستشويي، رخت كن، مستراح، رفع زباله، فاضلاب و همچنين بهداشت تأسيسات مربوط به رفاه كارگران از قيبل باشگاه، آشپزخانه، سالن غذا خوري، شيرخوارگاه، آسايشگاه، تغذيه و طرز تهيه و توزيع غذايي مصرفي كارگران.

ب- بهداشت محيط كار نسبت به كليه عوامل فيزيكي و شيميايي و بيولوژيكي كه ممكن است سلامت كارگران را مختل سازد مانند گرد و غبار، بخارات و گازهاي زيان آور، تشعشعات و صدا، حرارت، رطوبت، نور، تهيه و ارتعاش.

ج- انجام نمونه برداري و آزمايش هاي لازم.

د- بهبود شرايط كار از نظر اثرات نامطلوبي كه كارگران به مناسبت شغل، سن، جنس، ساعت كار، ميزان كار و مسائلي از قبيل نوبت كاري، كارمزدي و تسلسل كارها با آن مواجه مي شوند.

مبحث ششم- كمك هاي اوليه و مراقبت هاي فوري

ماده 12: انجام كمك هاي اوليه در مورد تصادف و حوادث كار و مراقبت هاي فوري درباره مسموميت ها و بيماري هاي اتفاقي به منظور جلوگيري از تشديد وضع بيمار حادثه ديده.

ماده 13: مراكز بهداشت كار بايد آماده براي پذيرش فوري مصدومين و مسمومين باشد. مراكز بهداشت كار مؤسسات صنعتي كه به اقتضاء شرايط كار ممكن است مخاطراتي از قبيل مسموميت- خفگي به علت گازها- سوختگي- برق گرفتگي و غيره داشته باشند بايد مجهز به وسايل نجات حادثه ديده مخصوصا" سرم- اكسيژن- مقويات قلبي و تنفسي و همچنين افراد ورزيده و آشنا به نحوه تنفس مصنوعي باشند.

كارفرما مكلف است لوازم مورد نياز را تهيه و در اختيار مركز بهداشت كار بگذارد.

مبحث هفتم- تكاليف مشورتي

ماده 14: پزشك مسئول مركز بهداشت كار مشاور بهداشتي مدير كارخانه و عضو كميته حفاظت و بهداشت كارگاه بوده و در جلسات كميته هاي مزبور شركت و در آنچه مربوط به امور بهداشتي و شرايط كار باشد اظهار نظر مي كند.

كارفرما موظف است پيشنهادهاي بهداشتي مسئول مركز بهداشت كار را اجراء نمايد در صورت عدم توافق، نظر پزشك بازرس كار منطقه در اين موارد قطعي خواهد بود.

ماده 15: هرگونه تغيير در تكنيك يا در نوع مواد اوليه و محصول تهيه شده باشد به اطلاع مسئول مركز بهداشت كار برسد تا در صورتي كه تغيير مزبور از لحاظ بهداشتي مضر تشخيص گردد طبق ماده 14 تذكر لازم به كارفرما داده شود.

مبحث هشتم- مطالعات و بررسي ها

ماده 16: مركز بهداشت كار بايد با بررسي علل و منشاء غيبت كارگران راه هاي پيش گيري از حوادث و بيماري هايي را كه موجب تعطيل كار و غيبت كارگران شده است تعيين و پيشنهاد نمايد.

ماده 17: مركز بهداشت كار بايد پرونده پزشكي براي كارگران تنظيم نمايد و آمارهاي مربوط به حوادث و بيماري هاي ناشي از كار و اطلاعات مربوط به شرايط بهداشتي كارگاه و خدمات مركز بهداشت كار را به طور مرتب تهيه و به منظور بررسي نگهداري نمايد.

ماده 18: مسئول مركز بهداشت كار موظف است در صورت مشاهده بيماري هاي شغلي و حوادث ناشي از  كار مراتب را به مراجع ذي صلاح اعلام نمايد و بعلاوه وقتي پزشكي بيماري شغلي خطرناكي در كارگري مشاهده نمود تشخيص قطعي گرديد بايد مراتب را به نحو مقتضي با خود كارگر در ميان بگذارد.

تبصره- نمونه فرمهاي مخصوص گزارش و اعلام بيماري هاي شغلي از طرف وزارت كار و امور اجتماعي تهيه و در دسترس مراكز بهداشت كار گذاشته مي شود.

ماده 19: شركت در مطالعه و طبقه بندي مشاغل به منظور نظارت بر تطابق كار با كارگر و واگذاري كارهاي مناسب به كارگران مخصوصا" كارگران معلول با توجه به توانايي جسمي و رواني آنان از وظايف پزشك كار است و كارفرما مكلف است موجب انجام آنرا فراهم نمايد.
 

فصل چهارم- انتخاب و استخدام پزشكان
 

ماده 20: پزشك كار به وسيله كارفرما يا كارفرمايان انتخاب و طبق قراردادي مشغول كار مي شود در قرارداد مزبور بايد تمام نكات و كليه وظائف ناشي از اين نامه و شرايط استخدامي مخصوصا" مدت قرارداد كاملا تصريح گردد.

يك نسخه از قرار داد تنظيمي بايد به اداره بارزسي كار منطقه فرستاده شود.
 

فصل پنجم- امور پرستاري
 

ماده 21: مركز بهداشت كار بايد در تمام اوقات كار داراي پرستار ديپلمه یا بهيار آشنا به امور بهداشت صنعتي و حوادث ناشي از كار باشد.

ماده 22: تعداد پرستاران يا بهياران براي مراكزي كه داراي يك پزشك هستند حداقل دو نفر و براي مراكزي كه بيش از يك پزشك دارند بايد براي هر يك نفر پزشك كه اضافه مي شود يك پرستار يا بهيار اضافه در نظر گرفته شود.

ماده 23: ساعت كار پرستاران بايد طوري تنظيم گردد كه حداقل پرستار يا بهيار در تمام اوقات كار در مركز بهداشت كار حاضر باشد.

ماده 24: وظائف پرستاران يا بهياران مراكز بهداشت كار بشرح زير است:

1- انجام امور اداري مركز بهداشت كار زير نظر پزشك مسئول مركز.

2- انجام كمك هاي مقدماتي و فوري پزشكي.

3- كمك به بيماران در انجام دستورات درماني پزشكان.

4- كمك در معاينات پزشكي به پزشك بهداشت كار.

5- نظارت در امور بهداشتي كارگاه هاي مربوطه زير نظر پزشك بهداشت كار.

6- همكاري در اجراي برنامه هاي آموزش بهداشت در كارگاه هاي مربوطه.

7- همكاري در اجراي برنامه هاي سالم سازي محيط كار و پيشگيري حوادث.

8- انجام خدمات مشورتي در غياب پزشك بهداشت كار.

9- تنظيم و نگهداري پرونده هاي پزشكي و تهيه گزارش ها و آمار.

10- نظارت بر امور كمك هاي اوليه در مركز بهداشت كار و كارگاه ها.
 

فصل ششم- محل و لوازم مراكز بهداشت كار
 

ماده 25: مركز بهداشت كار بايد در محل مناسبي داخل كارگاه يا در مجاورت آن قرار داشته و داراي قسمت هاي زير باشد:

الف-  در مراكزي كه فقط به وسيله يك پزشك اداره مي شود:

الف- حداقل دو اطاق كه وسعت هر يك از 16 متر مربع كمتر نباشد.

ب- اطاق يا محل مناسبي براي انتظار.

ج- سرويس هاي دستشوئي، دوش آب سرد و گرم و توالت بهداشتي.

د- اطاق ها بايد داراي دستشوئي مجهز به آب سرد و گرم، تهويه مناسب و روشنايي كافي و وسايل لازم جهت گرم كردن و خنك كردن بوده و طوري ساخته شده باشند كه هيچگونه صدايي مانع معاينات پزشكي نگردد.

2- در مراكزي كه بيش از يك پزشك دارند يك اطاق براي هر يك از پزشكان اضافه در نظر گرفته شود. بعلاوه تعداد متناسب كابين براي تعويض لباس و يك اطاق كوچك براي مراقبت بيماران فراهم باشد.

3- كارگاه هائي كه از مركز بهداشت كار مشترك استفاده مي نمايند بايد داراي اطاق مناسبي جهت كمك هاي اوليه در كارگاه باشند.

ماده 26: صورت لوازم و وسايل مورد نياز مراكز بهداشت كار و همچنين صورت كارگاه هايي كه كار در آنها مستلزم مراقبت مخصوص است از طرف وزارت كار و امور اجتماعي تهيه و در اختيار كارفرمايان واگذار شود.