مقدمه
شهر بستان آباد در فاصله 45 کيلومتری شهر تبريز بر سر جاده اصلی تبريز به تهران ، در نزديکی کوه های سهند واقع شده است. ارتفاع متوسط آن از سطح دريا 1750 متر می باشد. برمبنای مطالعات اولیه طرح، وسعت شهر 375 هکتار و جمعيت آن بر مبنای سر شماری سال 1375 به تعداد 13478 نفر می باشد برای سال 1400 ( دوره طرح ) با ضريب رشد 5/2 % ، سی هزار نفر برآورد می شود.
شهر بستان آباد در منطقه سرد سير واقع شده است که تابستان ها معتدل و زمستان ها پر برف و طولانی دارد . متوسط حداکثر درجه حرارت 9/16 درجه سانتيگراد و متوسط حداقل 4/0 درجه سانتيگراد می باشد. در طول سال 168 روز يخبندان و متوسط بارندگی سالانه 264 ميليمتر است.
زمين محل تصفيه خانه فاضلاب شهر بستان آباد در 3 کيلومتری شمال شهر و در کنار رودخانه اوجان چای واقع شده است و مساحت تصفيه خانه فاضلاب حدود 5/8 هکتار می باشد.
مطالعات فاضلاب شهر بستان آباد از سال 1375 توسط مهندسین مشاور آبسو شروع شده و در سال 1379 به تصویب رسیده است. عملیات اجرایی تصفیه خانه فاضلاب از اواخر سال 1384 شروع گردیده و امسال با عنایت به نامگذاری تحت عنوان سال تولید ملی ، حمایت از کار وسرمایه ایرانی عملیات اجرایی آن پایان یافته و مورد افتتاح قرار می گیرد.
مبانی طراحی :
_ جمعیت تحت پوشش هر مدول 30 هزار نفر
_ مقدار سرانه فاضلاب با نشتاب 255 ليتر / نفر / روز
_ متوسط فاضلاب خانگی با نشتاب 318 متر مکعب در ساعت ( 7650 متر مکعب در روز )
_ دبی حداکثر فاضلاب با نشتاب 478 متر مکعب در ساعت ( 11475 متر مکعب در روز )
_ غلظت BOD5 ورودی ( متوسط روزانه) 212 ميلی گرم در ليتر
_ مقدار کل BOD5 1620 کيلو گرم در روز
_ غلظت مواد معلق فاضلاب ورودی ( متوسط روزانه ) 235 ميلی گرم در ليتر
_ مقدار کل مواد معلق 1800 کيلو گرم در روز
مشخصات سيستم تصفيه خانه :
پيرو اجرای طرح تصفيه خانه فاضلاب شهر مراغه (مدول دوم) و بهره برداری از آن که نشان دهنده عملکرد مناسب سيستم SBR پيشرفته می باشد و بر اساس مطالعات مهندسی مجدد و مقايسه هزينه های اجـــرايی سيستم تصفيه فاضلاب به روش لجن فعال با هوادهی گـــــسترده (روش قديمی) با روش تصفيه SBR پيشرفته با جريان مداوم فاضلاب ورودی که حداقل 20% در هزينه های اجرايی به روش جديد صرفه جويی می شود، سيستم تصفيه خـانه فاضلاب بستان آباد از روش قديمی ( لجن فعال) به روش جديد (SBR پيشرفته) تغيير داده شد و این تصفیه خانه فاضلاب براساس سیستم SBR پيشرفته طراحی و اجرا گردید. با توجه به حذف نیترات و فسفر فاضلاب در این روش ، پساب خروجی میتواند پس از ورود به رودخانه مورد استفاده مصارف کشاورزی و آبهای سطحی قرار گیرد.لازم به ذکر است که تمامی واحدها و تجهیزات نصب شده با بهترین کیفیت ممکن اجرا شده است و مطالعه و طراحی و خصوصا پیاده سازی برنامه های کنترلی و راهبری و ابزاردقیق تصفیه خانه نیز بصورت کاملا بومی اجرا گردیده است که خود سهم بسزایی در کاهش ارزبری در اجرا و بهره برداری از سیستم فرایندی تصفیه خانه داشته است.
اعتبار هزینه شده:
تصفیه خانه فاضلاب شهر بستان آباد که یکی از سیستم های فرآیندی مدرن تصفیه فاضلاب در کشور می باشد با هزینه ای بالغ بر 60 میلیارد ریال مطالعه و طراحی گردیده است . که از مبلغ فوق مبلغ 1195000 یورو از طریق تامین اعتبار ارزیLC جهت خریداری تجهیزات از خارج هزینه گردیده است.
احجام اجرایی پروژه:
- حجم خاک برداری 16000 متر مکعب
- حجم بتن ریزی 3500 متر مکعب
- حجم بلوکاژ و مصالح زهکشی و بنایی سنگی 9000 متر مکعب
- قالب بندی (چوبی + فلزی) 7900 متر مربع
- میلگرد مصرفی 340 تن
- آهن آلات مصرفی 95 تن
- جدول و کانیو 9 کیلومتر
- آجر کاری 900 متر مکعب
- حجم خاک نباتی 4000 متر مکعب
- مخلوط ریزی و بیس و ساب بیس 7000 متر مکعب
- آسفالت 7000 متر مربع
- کاشی و سرامیک و کف پوش 3000 متر مکعب
- عایق کاری 3000 متر مربع
- لوله گذاری داخل سایت (پلی اتیلن 700 میلیمتر) 250 متر مربع
تصفيه فاضلاب به روش SBR پيشرفته (ABJ-ICEAS)
اين روش برای اولين بار در ايران در سيستم تصفيه فاضلاب شهر مراغه به ظرفيت يکصد هزار نفر اجرا و هم اکنون در حال بهره برداری می باشد و برای دومین بار در استان آذربایجان شرقی در سيستم تصفيه خانه فاضلاب بستان آباد نيز در سال 1391 به بهره برداری رسید.
فرآيند ABJ-ICEAS فرآيند پيشرفته ای از رآکتورهای متوالی ناپيوسته (SBR) است که برای تصفيه فاضلاب های شهری و صنعتی کاربرد دارد.
کنترل اين فرآيند کاملاً بصورت اتوماتيک بوده و راهبری آن بسيار آسان است و سيکل زمانی آن به گونه ای است که با تغييرات جـريان ورودی فاضلاب و همچنين بار آلــودگی قابليت انطباق دارد و به سادگی می توان اين سيستم را توسعه داد.
در روش SBR پيشرفته سيستم با استفاده از يک نرم افزار کنترل زمانی راهبری می گردد که باعث می شود تا جريان ورودی فاضلاب در طی کليه فازهای يک سيکل بصورت پيوسته به داخل مخزن بيولوژيک وارد شود.
مزاياي سيستم SBR پيشرفته
- جريان يکنواخت را به تمام مخازن فراهم می سازد و باعث سهولت راهبری و کنترل پروسه می گردد.
- قابليت شوک پذيری هيدروليکی و بارآلی را تا حدود شش برابر جريان متوسط را دارا می باشد.
- هزينه دوره بهره برداری را کاهش می دهد.
- فاقد حوض های ته نشينی اوليه و ثانويه بوده و نيازی به استفاده از پمپ های برگشت لجن ندارد، در نتيجه فضای کمی را اشغال کرده و حجم عمليات سازه های بتنی بشدت کاهش می يابد.
- درصورتيکه جريان ورودی کاهش يابد ، می توان فقط از يک حوض استفاده نمود.
- این سیستم طوری طراحی شده است که بصورت يک سيستم BNR توانایی حذف نيتروژن و فسفر را داشته باشد.
مقايسه دو سيستم SBR پيشرفته و لجن فعال متداول
- صرفه جويي در زمين مورد نياز 50%
- صرفه جويی در انرژی های اوليه 20%
- کاهش پرسنل نگهداری 60%
- کاهش هزينه های ثابت اوليه 20%
- کاهش در مدت زمان اجرا 60%